door Kraak & Tack

Over de effecten van zonlicht op de gezondheid is al veel geschreven. Dat heeft indirect weer te maken met effecten van de zon op de mens in het dagelijkse leven. Kraak en Tack deelt graag dit artikel met u om wat meer duidelijkheid en bewustzijn over zonlicht en bezonning te scheppen.

Wat is licht?

Een gedeelte van het zonlicht waar het oog van de mens gevoelig voor is, noemen we licht. Het is een elektromagnetische straling. De golflengte hiervan ligt tussen die van de ultraviolette straling en infra rode straling. Deze twee zijn onzichtbaar voor het menselijk oog. De hoeveelheid direct zonlicht dat in uw tuin of op de gevelopeningen van uw woning of kantoor valt noemen we de bezonning.

Zonlicht en mens.

De mens is ingesteld op het ontvangen van zon- en daglicht. Los van de functie van licht om te kunnen zien, gaat het om informatie die het binnenkomende licht ons geeft. Informatie over de buitenwereld en over de tijdsschaal van dag, nacht maar ook seizoenen. De hoeveelheid licht verandert continu. Mensen hebben een unieke perceptie van licht. Licht veroorzaakt een stemming die kan verschillen per individu. Dat neemt niet weg dat er wel uitspraken gedaan kunnen worden die op de grote meerderheid van toepassing zijn.

Het feit dat mensen vaak een aanzienlijk gedeelte van de dag binnen zitten, maakt het interessant om naar de primaire licht behoefte te bekijken. Grofweg kan er gesproken worden over de fundamentele behoefte aan zonlicht. Deze gaat over het kunnen zien en beleven van de 24-uurs cyclus waarbij de hoeveelheid licht en inval continu aan verandering onderhevig is. Daarnaast zijn het visuele contact met de buitenwereld  en  genoeg blootstelling aan daglicht van groot belang.  

Gevolgen van een tekort aan licht.

Diverse mensen ontvangen in het dagelijks leven te weinig dag- en zonlicht door het te lang verblijven in daglicht arme ruimtes. De mate van daglicht hangt af van de oriëntatie van het gebouw, de gevelopeningen en mogelijke schaduwhinder door omliggende objecten. 

Tegenwoordig zijn bepaalde aandoeningen in onderzoeken en experimenten in verband gebracht met de blootstelling aan bepaalde luxwaarden(lichtsterkte). Bijvoorbeeld in het geval van de seasonal affective disorder(SAD) waarbij na onderzoek is gebleken dat er op het oog minimaal een bepaalde hoeveelheid lux moet vallen om ontstaansrisico`s te vermijden.   SAD is een aandoening die wordt veroorzaakt door een tekort aan daglicht waardoor de aanmaak van het hormoon melatonine ontregeld wordt. Dit hormoon dat een belangrijke rol speelt bij het dag- en nachtritme, wordt aangemaakt in de hypothalamus, een klier in de hersenen. Het signaal voor het aanmaken van melatonine wordt gestimuleerd door daglicht en via de oogzenuw doorgegeven. Een tekort aan melatonine kenmerkt zich door diverse klachten zoals moeite met slapen, moeheid, lusteloosheid en prikkelbaarheid. 

Een andere belangrijke functie van zonlicht is het omzetten van cholesterol in vitamine D.  Dat is onder andere bevorderlijk  voor de opname van calcium in de botten en het immuunsysteem. Ook is het ontstaan van depressies vaak gedeeltelijk terug te leiden tot een tekort aan vitamine D. 

Naast bovenstaande zijn er zelfs talloze wetenschappelijke onderzoeken waaruit zou blijken dat enige blootstelling aan de zon de kans op bepaalde vormen van kanker vermindert. Dit geldt uiteraard  niet voor huidkanker hoewel deze grotendeels wordt veroorzaakt door langdurige blootstelling aan de zon waardoor de huid verbrandt. 

Zonlicht wordt in de wetenschap geassocieerd met gezondheid en welzijn. In positieve zin gaat het onder andere over beter zicht ten opzichte van het zicht bij kunstlicht. Zo kunnen we bijvoorbeeld kleuren beter onderscheiden bij natuurlijk licht. Een vragen-onderzoek onder kantoorwerknemers wees uit, dat er een relatie is tussen beperkt natuurlijk licht (dus meer kunstlicht) en oogvermoeidheid, hoofdpijn en algemene vermoeidheid. De mogelijkheid naar buiten te kijken en het ontvangen van voldoende daglicht op plekken waar mensen aanzienlijke tijd doorbrengen, heeft hierop een positieve invloed. Daglichtintensiteit en de verandering van lichtsterkte heeft een relatie met cognitieve functioneren(alertheid) en de slaap. De steeds veranderende 24-uurscyclus speelt hierbij een grote rol. Het lichaam stemt allerlei zaken af op basis van de informatie die het ontvangt van het licht. Wanneer deze ontregeld wordt door het veel verblijven in te donkere ruimten of hoofdzakelijk door kunstlicht verlichte ruimten kunnen er dus aanzienlijke klachten en effecten ontstaan. Verminderde alertheid zal bijvoorbeeld invloed hebben op uw doen en laten in het dagelijks leven.

Zonlicht en geest.

Buiten de gezondheidsaspecten van zonlicht bestaat er ook zo iets als de behoefte aan relatie met de buitenwereld. Zonder ramen en licht ontbreekt deze en iedereen zal zijn voorkeur uitspreken voor een ruimte met natuurlijk licht. Uitzicht en lichtsterkte heeft ook een aangetoonde invloed op het gestel. Zo heeft een voor iemand vertrouwd natuurlijk uitzicht een positieve invloed op het welzijn. Aangetoond is dat patiënten met een voor hem of haar aantrekkelijk uitzicht sneller herstellen en is duidelijk geworden dat bijvoorbeeld gevangenen met weinig daglicht en uitzicht in de cel hieronder psychisch te leiden hebben. 

Terug naar het overzicht